Σε «πονοκέφαλο» για την κυβέρνηση Μπάιντεν εξελίσσεται ο Ταγίπ Ερντογάν, όπως γράφουν οι New York Times, σε άρθρο που υπογράφει ο Μάικλ Κρόουλι.
Σύμφωνα με τον αρθρογράφο, ο προβληματισμός του Λευκού Οίκου για τον Τούρκο πρόεδρο οφείλεται στο γεγονός ότι η Άγκυρα ακολουθεί συχνά μια πολιτική που έρχεται σε αντίθεση με την ατζέντα των δυτικών χωρών και «τρελαίνει τη διοίκηση του Αμερικανού ηγέτη».
Λίγες ημέρες προτού προεδρεύσει της συμφωνίας Ρωσίας – Ουκρανίας για τα σιτηρά, ο Ερντογάν επανέφερε στο προσκήνιο την προειδοποίηση ότι μπορεί να ασκήσει βέτο στα σχέδια του ΝΑΤΟ να δεχθεί τη Σουηδία και τη Φινλανδία ως μέλη τους επόμενους μήνες, μια ενέργεια που – αν την υλοποιήσει – θα έφερνε σε βαθιά αμηχανία τη Συμμαχία και την κυβέρνηση Μπάιντεν. Επιπρόσθετα, το Κογκρέσο εξέφρασε αυτό το μήνα επιφυλάξεις για την «υπόσχεση» του Μπάιντεν στη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ στην Ισπανία τον περασμένο μήνα, να πουλήσει δεκάδες μαχητικά αεροσκάφη F-16 στην Τουρκία.
«Ο Ερντογάν φαίνεται να είναι στην ομάδα μας, αλλά στη συνέχεια κάνει πράγματα που σαφώς δεν ωφελούν τη Δύση», ανέφερε στους Times η πρώην αξιωματικός της υπηρεσίας εξωτερικών υποθέσεων, Ελίζαμπεθ Σάκλεφορντ, φανερώνοντας τον εκνευρισμό που προκαλεί ο Τούρκος πρόεδρος στους αξιωματούχους της κυβέρνησης Μπάιντεν.
Παράλληλα, ο αρθρογράφος υπενθυμίζει και το ταξίδι του στην Τεχεράνη για να συναντηθεί με τον Ιμπραήμ Ραΐσι και τον Βλαντιμίρ Πούτιν. «Αυτό όχι μόνο έρχεται σε αντίθεση με την αντιρωσική πολιτική της Δύσης, αλλά καταστρέφει το αφήγημα των χωρών του ΝΑΤΟ για το βαθιά απομονωμένο Ιράν και τη Ρωσία», τονίζει ο Κρόουλι, επικαλούμενος αναλυτές.
Λίγο αργότερα μέσα στην εβδομάδα, εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου επανέλαβε τις ανησυχίες των ΗΠΑ για τις απειλές του Ερντογάν να οργανώσει μια νέα εισβολή στη βόρεια Συρία με στόχο τους υποστηριζόμενους από την Ουάσινγκτον Κούρδους μαχητές, τους οποίους ο Τούρκος πρόεδρος θεωρεί τρομοκράτες.
Σύμφωνα με τους Times, οι ενέργειες του Ερντογάν στο σύνολό τους – και η περιορισμένη ικανότητα του Μπάιντεν να τις περιορίσει, καθώς αποτελεί στρατηγικό σύμμαχο – έρχονται σε αντίθεση με την ατζέντα των δυτικών συμμάχων. Για τους Αμερικανούς αξιωματούχους, ο ρόλος που παίζει ο Τούρκος πρόεδρος είναι, συχνά, «τρελός».
Την ίδια στιγμή, άλλα στελέχη της κυβέρνησης Μπάιντεν λένε ότι «το να διαγράψουμε εντελώς τον Ερντογάν θα ήταν αυτοκαταστροφικό. Η θέση του έθνους του στο σταυροδρόμι Ανατολής και Δύσης είναι στρατηγικής σημασίας και του επιτρέπει να είναι συνομιλητής με ακόμη πιο ενοχλητικούς γείτονες – όπως αποδεικνύεται από τη συμφωνία για τα σιτηρά, η οποία δημιούργησε έναν αποστρατιωτικοποιημένο διάδρομο μέσω της Μαύρης Θάλασσας για τις γεωργικές εξαγωγές της Ουκρανίας».
Ένας ανώτερος Αμερικανός αξιωματούχος δήλωσε ότι μεγάλο μέρος της προβληματικής συμπεριφοράς του Ερντογάν ήταν απόρροια της πολιτικής αδυναμίας του στην Τουρκία. «Ελπίζοντας να στρέψει την προσοχή του κόσμου σε άλλα ενδιαφέροντα από την κακοδιαχειριζόμενη οικονομία του, ο Ερντογάν έχει στραφεί σε επιδείξεις εθνικισμού και δημαγωγίας» τόνισε ο αξιωματούχος.
Ατέρμονος κύκλος απαιτήσεων
Κάποιοι από τους μεγαλύτερους επικριτές του Ερντογάν προειδοποιούν για έναν ατέρμονο κύκλο, όπου ο Τούρκος ηγέτης θα κερδίζει παραχωρήσεις από τις ΗΠΑ και τους συμμάχους του στο ΝΑΤΟ, και στη συνέχεια θα κλιμακώνει τις απαιτήσεις του.
«Ένας καλός σύμμαχος – ειδικά ένας καλός ΝΑΤΟϊκός σύμμαχος – δεν εκβιάζει για να πάρει αυτό που θέλει σε κρίσιμα σημεία της ιστορίας της συμμαχίας», σημειώνει για το θέμα της αγοράς των F-16 και της «διπλωματίας των μαχητικών» ο Μαρκ Γουάλας, ιδρυτής του Turkish Democracy Project.
Νέες προκλητικές δηλώσεις για Λωζάνη
Στις προκλήσεις σε βάρος της Ελλάδας επανήλθε ο Ταγίπ Ερντογάν με αφορμή τη συμπλήρωση 99 ετών από την υπογραφή της Συνθήκης της Λωζάνης
Ο πρόεδρος της Τουρκίας υποστήριξε στο μήνυμα του προς τον τουρκικό λαό: «Με τη Συνθήκη Ειρήνης της Λωζάνης χαράχτηκαν τα χερσαία μας σύνορα, καταργήθηκαν οι διομολογήσεις, κατοχυρώθηκαν τα δικαιώματα της τουρκικής μειονότητας που παρέμεινε στην Ελλάδα και επιβεβαιώθηκε το μη στρατιωτικό καθεστώς των ελληνικών νησιών κοντά στις ακτές μας».
Ο Πρόεδρος της Τουρκίας, υποστήριξε ότι η Τουρκία τηρεί σχολαστικά την εφαρμογή της Συνθήκης Ειρήνης της Λωζάνης 99 χρόνια από την υπογραφή της, αναφέροντας επίσης: «Ωστόσο, πρόσφατα, ειδικά από την Ελλάδα, οι όροι που καταγράφονται στη συνθήκη, ιδίως τα δικαιώματα της τουρκικής μειονότητας, έχουν αγνοηθεί ή σκόπιμα διαβρωθεί. Δεν είναι δυνατόν για τη χώρα μας να αποδεχθεί αυτή την κατάσταση, η οποία είναι ασυμβίβαστη με τις σχέσεις καλής γειτονίας. Η Τουρκία αποφασισμένη να καταβάλει κάθε προσπάθεια και να προστατεύσει τα δικαιώματα του αγαπημένου μας έθνους».
Την τουρκική προκλητικότητα σχολίασε ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας τονίζοντας ότι ο «τουρκικός αναθεωρητισμός εφευρίσκει συνεχώς νέες θεωρίες».
«Θέσεις οι οποίες αρχικά παρουσιάζονταν ως ακραίες και φαιδρές, όπως η Γαλάζια Πατρίδα, η σύνδεση της αποστρατιωτικοποίησης των νησιών με την κυριαρχία τους, σταδιακά εντάσσονται στο επίσημο δόγμα του τουρκικού κράτους», αναφέρει ο υπ. Εξωτερικών σε συνέντευξή του στην εφημερίδα “Καθημερινή”.
Αναφέρθηκε και στον «χάρτη Μπαχτσελί», σημειώνοντας πως «υπό άλλες συνθήκες, ένα παρόμοιο συμβάν θα το χαρακτηρίζαμε ως γραφικό ή φαιδρό. Όμως, στο πλαίσιο του κλίματος που τείνει να επικρατήσει, καθίσταται ανησυχητικό και επικίνδυνο, ιδίως, προερχόμενο από κυβερνητικό εταίρο».
Όπως τονίζει, αυτές οι κινήσεις εντάσσονται στην κλιμάκωση της εθνικιστικής ρητορικής στη γείτονα, η οποία δεν περιορίζεται σε τμήμα κυβερνητικών κύκλων, αλλά δείχνει να την ενστερνίζεται και μέρος της αντιπολίτευσης.
«Εκτιμάμε ότι η ρητορική αυτή είναι εν μέρει συνυφασμένη με τη διαφαινόμενη πόλωση στο εσωτερικό της Τουρκίας, ενόψει των εκλογών το 2023», τονίζει και προσθέτει πως “όσοι πιστεύουν ότι το πρόβλημα στις σχέσεις Ελλάδας-Τουρκίας είναι ο Πρόεδρος της γείτονoς χώρας και ότι αν φύγει από το προσκήνιο, θα εξαφανιστούν οι προκλήσεις, ως δια μαγείας, πλανώνται”.
«Η έξαρση του εθνικισμού κινδυνεύει να διαχυθεί πλέον και στην τουρκική κοινωνία, μεγάλο μέρος της οποίας διέκειτο φιλικά προς τη χώρα μας». Αλλαγή που, όπως σημειώνει, αποτυπώνεται και στις έρευνες, θεωρεί όμως ότι ένα μεγάλο μέρος της τουρκικής κοινωνίας προσβλέπει ακόμη σε ένα ευρωπαϊκό μέλλον. «Όμως, υπό τις παρούσες συνθήκες, δεν διαφαίνεται περιθώριο ουσιαστικής βελτίωσης των διμερών σχέσεων», προσθέτει. «Ευελπιστώ ότι μετά τις εκλογές στην Τουρκία, ανεξαρτήτως εκλογικού αποτελέσματος, θα επικρατήσουν συνθήκες, οι οποίες θα μπορούσαν να επιτρέψουν σταδιακή βελτίωση των σχέσεων», τονίζει χαρακτηριστικά.
«Χωρίς λογική η τουρκική προκλητικότητα»
Στη συνέχεια αναφέρει ότι και οι πλέον δύσπιστοι σύμμαχοι και εταίροι μας αναγνωρίζουν το παράλογο και απαράδεκτο των τουρκικών αξιώσεων, κάτι που διαπιστώνει κάθε φορά που δείχνει τον επίμαχο χάρτη σε ομολόγους του, «οι οποίοι αντιλαμβάνονται τον πλήρη παραλογισμό της τουρκικής θέσης».
«Η τουρκική προκλητικότητα υπερβαίνει όχι μόνο τους κανόνες του Διεθνούς Δικαίου, αλλά και τα ίδια τα όρια της λογικής”, επισημαίνει, για να συμπληρώσει πως μέχρι 30 Ιουνίου, η τουρκική πολεμική αεροπορία πραγματοποίησε 3954 παραβιάσεις και 136 υπερπτήσεις άνωθεν ελληνικού εδάφους.
Η Ελλάδα, όπως επισημαίνει ο υπουργός Εξωτερικών, επιθυμεί ειλικρινά να υπάρχουν ανοικτοί δίαυλοι επικοινωνίας με την ‘Αγκυρα και θεωρεί ότι λύση υφίσταται και είναι εφικτή. «Για να επιτευχθεί, όμως αυτή η λύση, η Τουρκία οφείλει να πάψει να παραβιάζει θεμελιώδεις κανόνες του Διεθνούς Δικαίου και του Δικαίου της Θάλασσας», υπογραμμίζει. «Δεν ζητάμε κάτι εξωπραγματικό. Ζητάμε η Τουρκία να εφαρμόσει τις αρχές και τις αξίες που οφείλουν να σέβονται όλα τα Κράτη που έχουν προσυπογράψει τον Χάρτη του ΟΗΕ, την Συνθήκη του ΝΑΤΟ και οραματίζονται να ενταχθούν στην ΕΕ».
«Δίκαιη, λειτουργική και βιώσιμη λύση του Κυπριακού»
Ερωτηθείς για το Κυπριακό, ο κ. Δένδιας επαναλαμβάνει ότι η Ελλάδα, σε συντονισμό με την Κυπριακή Δημοκρατία, εργάζεται για την εξεύρεση μίας δίκαιης, λειτουργικής και βιώσιμης λύσης του, που δε μπορεί να είναι παρά δικοινοτική διζωνική ομοσπονδία, στο πλαίσιο που ορίζουν οι σχετικές αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών.
«Δυστυχώς, οι απαράδεκτες και επίμονες αξιώσεις της Τουρκίας και της τουρκοκυπριακής ηγεσίας περί μίας «λύσης δύο κρατών», όπως και οι παράνομες ενέργειες στα Βαρώσια, κινούνται απολύτως εκτός του πλαισίου της λύσης. Δεν αφήνουν περιθώριο αισιοδοξίας για την επανεκκίνηση μίας ουσιαστικής και αξιόπιστης διαπραγματευτικής διαδικασίας».
Δεν κάνουμε εκπτώσεις στις αρχές στις οποίες έχουμε οικοδομήσει την πολιτική μας
Αναφερόμενος στη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, ο κ. Δένδιας τονίζει ότι έχει ανατρέψει τα δεδομένα του μεταψυχροπολεμικού κόσμου στην Ευρώπη, αλλά και ευρύτερα.
«Δεν κάνουμε εκπτώσεις στις αρχές μας»
«Δυστυχώς, βρισκόμαστε μπροστά στη δημιουργία μιας νέας “σιδηράς κουρτίνας”, η οποία χωρίζει την Ευρώπη, για να μου επιτρέψετε να παραφράσω τη γνωστή ρήση του Ουίνστον Τσόρτσιλ”, με τη διαφορά πως “δεν πρόκειται για ένα ιδεολογικό διχασμό, αλλά για ένα διχασμό αρχών και αξιών». “Η θέση της Ελλάδας ήταν και παραμένει σαφής. Δεν κάνουμε εκπτώσεις στις αρχές πάνω στις οποίες έχουμε οικοδομήσει την πολιτική μας”, υπογραμμίζει ο κ. Δένδιας και προσθέτει πως το ίδιο πράττει και το σύνολο των κρατών μελών της ΕΕ.
«Αναγνωρίζουμε ότι υπάρχει ένα βαρύ τίμημα για την πολιτική αυτή. Αλλά το τίμημα που θα πληρώναμε, θα ήταν πολύ βαρύτερο εάν δεν είχαμε τηρήσει αυτή τη στάση αρχής», τονίζει. Αναφέρει δε πως έχει καταβάλει μεγάλες προσπάθειες για τη βελτίωση των διμερών σχέσεων με τη Ρωσία. «Δυστυχώς, όμως, έχουν διαρραγεί, αλλά όχι με δική μας υπαιτιότητα».
Η Ελλάδα, όπως υπενθυμίζει, «ανέκαθεν στήριζε τη συμμετοχή της Ρωσίας σε ένα “Κοινό Ευρωπαϊκό σπίτι”. Πιστεύουμε ότι η Ρωσία πρέπει να αποτελεί μέρος και μέλος της ευρωπαϊκής αρχιτεκτονικής ασφαλείας. αλλά, σεβόμενη τους θεμελιώδεις κανόνες, κάτι που δεν ισχύει σήμερα». Επισημαίνει δε, πως η Ελλάδα έχει παραδοσιακούς ιστορικούς, πολιτιστικούς και θρησκευτικούς δεσμούς με τη Ρωσία, που είναι πατρίδα συγγραφέων, ποιητών και μουσουργών παγκοσμίου εμβέλειας.
«Η ευρωπαϊκή προοπτική των Δυτικών Βαλκανίων αποτελεί μονόδρομο για την ειρήνη»
Παράλληλα ο κ. Δένδιας εκφράζει την ιδιαίτερη ικανοποίηση της Ελλάδας για το γεγονός ότι έλαβε χώρα η πρώτη διακυβερνητική διάσκεψη με την Αλβανία και τη Βόρεια Μακεδονία και ανέφερε πως “η ευρωπαϊκή προοπτική των Δυτικών Βαλκανίων, ιδιαίτερα σε ένα ασταθές περιβάλλον, αποτελεί μονόδρομο για την ειρήνη, την ασφάλεια και τη σταθερότητα”. Προσθέτει πως η Ελλάδα θα συνεχίσει να παραμένει αρωγός τους σε πολιτικό και σε τεχνικό επίπεδο, στα πλαίσια της γνωστής αιρεσιμότητας.
Ο υπουργός Εξωτερικών αναφέρεται ακόμη στην πρόσφατη άσκηση στη Σούδα με τη συμμετοχή των αμερικανικών F-35, όπου για πρώτη φορά μοίρα του εν λόγω αεροσκάφους αναπτύχθηκε σε άλλη βάση και για πρώτη φορά έγινε άσκηση με πραγματικά πυρά στην Ευρώπη. «Τα στοιχεία αυτά από μόνα τους σημειολογικά, υπογραμμίζουν το στρατηγικό βάθος των σχέσεων μεταξύ Ελλάδας και ΗΠΑ», τονίζει.
Συγκεκριμένα, η Αλεξανδρούπολη αποτελεί σημαντική νέα στρατηγική επιλογή. Ενεργειακός κόμβος, αλλά και σταθμός διακομιδής δυνάμεων για την ενίσχυση της ασφάλειας της ανατολικής πτέρυγας του ΝΑΤΟ. Η Σούδα αποτελεί διαχρονικά στρατηγική επιλογή. «Οι τοποθεσίες αυτές ενισχύουν την αποτρεπτική ικανότητα αντίστασης στους όποιους αναθεωρητισμούς αναφύονται στην περιοχή», αναφέρει.
Τέλος, κάνοντας έναν απολογισμό για τα τρία χρόνια στη θέση του υπουργού Εξωτερικών, ο κ. Δένδιας αναφέρει πως έχει επισκεφθεί 62 χώρες, έχει πραγματοποιήσει 1123 διεθνείς επαφές και έχει υπογράψει 215 διεθνείς συμφωνίες, με σκοπό την προβολή της χώρας διεθνώς, την αναβάθμιση του ρόλου της, τη διεύρυνση των συμμαχιών και τη θωράκισή της από κάθε απειλή.
Αυτή την εβδομάδα έρχονται στην Αθήνα οι υπουργοί Εξωτερικών από την Γκαμπόν και τη Γερμανία, ενώ ο κ. Δένδιας θα μεταβεί στην Κύπρο και θα ακολουθήσουν το Βιετνάμ και η Καμπότζη.
«Οι βασικές αρχές της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής παραμένουν σταθερές. Η πολιτική μας δεν ετεροκαθορίζεται από τις αμφιταλαντεύσεις της τουρκικής εξωτερικής, αλλά και εσωτερικής πολιτικής», υπογραμμίζει.
«Είμαστε κράτος μέλος της ΕΕ και πορευόμαστε με αυτοπεποίθηση. Διευρύνουμε τους ορίζοντες μας και αναπτύσσουμε συμμαχίες και εταιρικές σχέσεις με όσες χώρες συμμερίζονται τις ίδιες αξίες», επισημαίνει και καταλήγει: «Η Ελλάδα θεωρείται αξιόπιστος στυλοβάτης της σταθερότητας και της ασφάλειας στην περιοχή».
