Η επιμονή της Τουρκίας στην αποστρατιωτικοποίηση των ελληνικών νησιών του Ανατολικού Αιγαίου έφτασε το τελευταίο διάστημα στο ακραίο όσο και παράλογο επιχείρημα της «παραβίασης» – εκ μέρους της Ελλάδας – διεθνών συνθηκών και, κατά την λογική της Άγκυρας, στην αμφισβήτηση της ελληνικής κυριαρχίας των νησιών μας.
Όσοι ακραία και εκτός πραγματικότητας κι αν είναι η συγκεκριμένη τουρκική απειλή, το βέβαιο είναι ότι δεν αιφνιδιάζει όσους μελετούν προσεκτικά τις κινήσεις της τουρκικής ηγεσίας και την εξωτερική της πολιτική.
Η Τουρκία ανοίγει διάπλατα θέμα αμφισβήτησης μεγάλων και κατοικημένων ελληνικών νησιών. Μόνο που δεν το κάνει τώρα. Το οργανώνει συστηματικά εδώ και τουλάχιστον μία διετία και, με σειρά δηλώσεων και κινήσεων, είχε ουσιαστικά προαναγγείλει ότι θα συνδέσει αυτή την πάγια αξίωσή της, την αποστρατιωτικοποίηση των νησιών στο Ανατολικό Αιγαίο, με την κυριαρχία τους.
Η Ελλάδα, από την πλευρά της, δεν αφήνει καμία πρόκληση αναπάντητη, τόσο διπλωματικά όσο και επί του πεδίου, διαμηνύοντας στο τουρκικό καθεστώς πως θα απαντήσει με κάθε τρόπο σε ενδεχόμενη απόπειρα περαιτέρω κλιμάκωσης της έντασης, υπερασπιζόμενη τα κυριαρχικά δικαιώματα της χώρας.
Παράλληλα, σε διπλωματικό πεδίο, η ελληνική κυβέρνηση ενημερώνει λεπτομερώς τη διεθνή κοινότητα για τις τουρκικές προκλήσεις.
Μάλιστα, στο πλαίσιο αυτό και σύμφωνα με πληροφορίες της εφημερίδας «Εστία της Κυριακής», το υπουργείο Εξωτερικών, με αδιαβάθμητο έγγραφο της 10ης Μαΐου 2022, γνωστοποιεί στους Έλληνες πρεσβευτές ανά τον κόσμο όλα τα νομικά επιχειρήματα απέναντι στις αιτιάσεις της Άγκυρας, ενώ τα συνοδεύει και με έναν χάρτη-σοκ, στον οποίο περιέχονται αναλυτικές πληροφορίες για τον χρόνο που απαιτείται στις τουρκικές δυνάμεις της Γ’ Στρατιάς του Αιγαίου που βρίσκεται στη Μικρά Ασία, προκειμένου να συγκεντρωθούν, να επιτεθούν και να… εισβάλουν στη Ρόδο, την Κω, την Χίο, την Σάμο, την Ικαρία και άλλα νησιά!
Με αυτό τον τρόπο, η ελληνική διπλωματία παρουσιάζει σε όλους τους συνομιλητές της, με τον πλέον παραστατικό τρόπο, τον αναθεωρητισμό της Τουρκίας στην πράξη.
O συγκεκριμένος χάρτης, όπως αναφέρεται στο δημοσίευμα, περιέχει αριθμό στρατευμάτων (22.000 στρατιώτες), χρόνο αντίδρασης σε εντολή για εισβολή, βάσεις ελικοπτέρων και τη διάταξη των τουρκικών δυνάμεων, ναυτικών και άλλων, στη Μικρά Ασία.
H εικόνα με τα τόξα που ζωγράφισαν στον χάρτη τα στελέχη του ΥΠΕΞ «μιλά» από μόνη της:
- 12 ώρες απαιτούνται για να συγκεντρωθούν οι δυνάμεις που θα επιτεθούν στην Λέσβο.
- 12 ώρες για να κινητοποιηθούν οι δυνάμεις που θα επιτεθούν στη Χίο.
- 12 για να κινητοποιηθούν οι δυνάμεις που θα επιτεθούν στη Ρόδο.
Προετοιμασμένη ακόµα και για το πιο ακραίο σενάριο στο Αιγαίο είναι η Αθήνα, η οποία παρακολουθεί με ψυχραιμία όλα όσα εκτυλίσσονται στην Τουρκία τις τελευταίες ημέρες και εβδομάδες.
Στην Αθήνα εξετάζονται με προσοχή και σχολαστικότητα όλα τα δεδομένα που καταφθάνουν από την Τουρκία, είτε άμεσα είτε από συμμαχικές χώρες, που παρακολουθούν όσα συμβαίνουν στην Αγκυρα με ανησυχία για διαφορετικούς λόγους, κυρίως λόγω του ρωσο-ουκρανικού πολέμου και της επαπειλούμενης εισβολής στη βόρεια Συρία.
Τα τελευταία 24ωρα παρατηρείται μια μετακίνηση προσφύγων και μεταναστών στα τουρκικά παράλια, κυρίως στις περιοχές απέναντι από τη Χίο και τη Σάμο, γεγονός το οποίο ευλόγως έχει θορυβήσει την ελληνική πλευρά. Πέρα από τις κινήσεις καταφθάνουν πληροφορίες σχετικά με την αυξανόμενη παρουσία και λέμβων που θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν από τους μετανάστες που φθάνουν στα παράλια.
Ούτως ή άλλως οι πρόσφυγες και οι μετανάστες πολλές φορές έχουν αξιοποιηθεί από την Τουρκία ως εργαλείο πίεσης προς την Ελλάδα, η οποία στην περίπτωση αυτή πολλές φορές αντιμετωπίζει όχι μόνο τη γεωπολιτική, αλλά και την ανθρωπιστική διάσταση του ζητήματος.
Η συγκέντρωση προσφύγων και μεταναστών στις μικρασιατικές ακτές, σε συνδυασμό με τη ρητορική αποχαλίνωση των αξιωματούχων της τουρκικής κυβέρνησης έχει οδηγήσει διπλωματικούς και στρατιωτικούς κύκλους στην Αθήνα σε «ξεσκόνισμα» παλαιότερων σεναρίων κρίσης.
Οι Ενοπλες Δυνάμεις στο Ανατολικό Αιγαίο έχουν εντολή να κινούνται με αυξημένο βαθμό επιφυλακής και ετοιμότητας προκειμένου να αντιδράσουν άμεσα εφόσον χρειαστεί.
Ενδεικτικό είναι εκείνο του ενδεχομένου αποβίβασης μεταναστών σε κάποια νησίδα ή νησί εξ αυτών που η Τουρκία θεωρεί «ακαθορίστου κυριότητας» και της προσπάθειας διάσωσής τους από την τουρκική ακτοφυλακή υπό το πρόσχημα αρχικά της περιοχής ευθύνης έρευνας και διάσωσης (που η Τουρκία θεωρεί ότι της ανήκει στα ανατολικά του 25ου μεσημβρινού έτσι κι αλλιώς).
Υπενθυμίζεται ότι ένα τέτοιο περιστατικό είχε εκτυλιχθεί στις αρχές του 2015, όταν ελληνικές και τουρκικές δυνάμεις έσπευσαν να διασώσουν μετανάστες από πλοιάριο που είχε ναυαγήσει στα Ιμια. Τότε η κρίση είχε επιλυθεί με την απόφαση οι μισοί μετανάστες να μεταφερθούν από το Λιμενικό Σώμα και οι άλλοι μισοί από την τουρκική ακτοφυλακή. Τότε η κρίση είχε λυθεί μέσα στη νύχτα, δίχως να επικρατήσει ένταση και με διαύλους επικοινωνίας οι οποίοι λειτούργησαν, παρά το γεγονός ότι η τότε νέα κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ είχε μόλις αναλάβει τη διακυβέρνηση της χώρας. Είναι πασιφανές ότι η επανάληψη ενός τέτοιου σεναρίου υπό τις σημερινές συνθήκες, δηλαδή τη μεσολάβηση εδώ και έναν χρόνο της επισημοποίησης του νέου δόγματος της Αγκυρας για σύνδεση της αποστρατιωτικοποίησης των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου με την κυριαρχία τους και την πρόσφατη απόφαση για ρητορική αποχαλίνωση, θα μπορούσε να έχει δυνητικά πολύ διαφορετικά αποτελέσματα.
Για τον σκοπό αυτό οι Ενοπλες Δυνάμεις στο Ανατολικό Αιγαίο εξακολουθούν να κινούνται με βάση έναν αυξημένο βαθμό επιφυλακής και ετοιμότητας, προκειμένου να αντιδράσουν εφόσον χρειαστεί. Πάντως μέχρι στιγμής η βασική στρατιωτική δραστηριότητα των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων, δηλαδή η άσκηση «Efes 2022» εκτυλίσσεται με τρόπο υποδειγματικό, εντός των ορίων των τουρκικών χωρικών υδάτων και δίχως παρενοχλήσεις, κατ’ ορισμένους λόγω και της αμερικανικής συμμετοχής σε αυτήν με πλοίο και ειδικές δυνάμεις.
Η διπλωματία των χαρτών
Την ίδια στιγμή στην Αθήνα έχει ληφθεί μια απόφαση που ήδη υλοποιείται σε πολλά επίπεδα, για την προώθηση των ελληνικών θέσεων και την κατάδειξη της τουρκικής επιθετικότητας μέσω χαρτών. Ηδη την Τετάρτη η «Κ» παρουσίασε ορισμένους από τους 16 χάρτες που έχουν διανεμηθεί σε πρεσβείες και μόνιμες αντιπροσωπείες ανά την υφήλιο, οι οποίοι παρουσιάζουν την αλληλουχία των τουρκικών μονομερών προκλήσεων και αμφισβητήσεων που οδήγησαν από το στάτους κβο του 1972 στις τουρκικές απαιτήσεις για επέκταση της επιρροής σε… παραπάνω από το μισό Αιγαίο το 2022, προφανώς σε πλήρη αντίθεση με όλα όσα προβλέπει το διεθνές δίκαιο και το δίκαιο της θάλασσας.
Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης παρουσίασε τον χάρτη της «Γαλάζιας Πατρίδας» στον Γερμανό καγκελάριο Ολαφ Σολτς, όπως και στους Αμερικανούς αξιωματούχους με τους οποίους ο ίδιος και η αντιπροσωπεία που τον συνόδευε συναντήθηκαν κατά την επίσκεψη στην Ουάσιγκτον.
Ο ίδιος χάρτης, αλλά και η διαχρονική πορεία των τουρκικών προκλήσεων θα παρουσιαστεί από τον υπουργό Εξωτερικών Νίκο Δένδια στη Γερμανίδα ομόλογό του Αναλένα Μπέρμποκ, η οποία αναμένεται στην Αθήνα την ερχόμενη Πέμπτη 9 Ιουνίου. Φυσικά η επίσκεψη της υπουργού Εξωτερικών της Γερμανίας στην Αθήνα έχει πολύ ευρύτερη σημασία, πέρα από τη συγκυρία των ελληνοτουρκικών, καθώς η Ε.Ε. αντιμετωπίζει ουσιαστικές προκλήσεις στην προσπάθεια διατήρησης μιας συνεκτικής πολιτικής προς τρίτους, μετά το ξέσπασμα του πολέμου στην Ουκρανία.
Για την Ελλάδα είναι ιδιαίτερα σημαντική η στήριξη της Γερμανίας στην προσπάθεια που κάνει για τη μετατροπή σε ενεργειακό κόμβο και, όπως είναι γνωστό, τα συμφέροντα Βερολίνου και Αθηνών σπάνια βρέθηκαν να ταυτίζονται στο συγκεκριμένο θέμα. Επιπλέον, Ελλάδα και Γερμανία συνομιλούν πλέον εντατικά και για τη συνεργασία στο θέμα των εξοπλισμών, μάλιστα με το ενδεχόμενο και της συμπαραγωγής αρμάτων μάχης.
Τέσσερις «μνηστήρες» για τις κορβέτες
Η αναβαπτισμένη τουρκική επιθετικότητα έστειλε στις ελληνικές καλένδες και την –όποια– συζήτηση υπήρχε για το ενδεχόμενο περιορισμού των εξοπλιστικών δαπανών λόγω και της δημοσιονομικής πίεσης που ασκεί η πολύπλευρη κρίση. Στο πλαίσιο αυτό, τις επόμενες ημέρες αναμένεται να οριστικοποιηθούν οι αποφάσεις για την προμήθεια κορβετών, μέσα από μια ποικιλία προτάσεων και σχεδίων που έχουν προταθεί από τη Γαλλία, το Ηνωμένο Βασίλειο, την Ιταλία και την Ολλανδία.
Επίσης, θα οριστικοποιηθεί και το πρόγραμμα αναβάθμισης των υφιστάμενων φρεγατών τύπου ΜΕΚΟ του Πολεμικού Ναυτικού, προκειμένου αυτά τα πολεμικά πλοία να αποκτήσουν τη δυνατότητα να υπηρετούν για ακόμα 15 χρόνια. Τις επόμενες ημέρες θα ενταθούν και οι συζητήσεις για την ανταλλαγή τεθωρακισμένων οχημάτων μάχης (ΤΟΜΑ) ΒΜP-1 με τα γερμανικά Marder, ενώ προχωρούν και μια σειρά από μικρότερα αλλά εξίσου σημαντικά προγράμματα όπως η αναβάθμιση των F-16 Block 50 και η προμήθεια UAV τύπου MQ-9.
Συνεχίζεται η προκλητική ρητορική από την Τουρκία για τα ελληνικά νησιά, τα οποία βρίσκονται στο στόχαστρο του Ερντογάν, τούρκων αξιωματούχων, καθώς και των ΜΜΕ.
Σε ρεπορτάζ της κρατικής τηλεόρασης, σύμφωνα με τον ΣΚΑΙ, αναφέρθηκε ότι «τα νησιά του Αιγαίου είχαν παραχωρηθεί στην Ιταλία για να επιστραφούν στην Οθωμανική Αυτοκρατορία».
«Τα νησιά του Αιγαίου περιλαμβάνουν και τα Δωδεκάνησα. Το 1912 παραχωρήθηκαν στην Ιταλία υπό τον όρο της επιστροφής τους στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Το 1923 επιβλήθηκε να είναι υπό το καθεστώς αποστρατιωτικοποίησης και μετά τον Β᾽Παγκόσμιο Πόλεμο παραχωρήθηκαν στην Ελλάδα.
Το 2021,η στρατιωτικοποίηση των νησιών επιταχύνθηκε. Αυτή τη φορά η Ελλάδα δεν είναι μόνη. Οι ΗΠΑ που είναι η μεγαλύτερη σύμμαχος της Τουρκίας, ξεκίνησε να τοποθετεί οπλικά συστήματα στα νησιά του Αιγαίου Έτσι δέκα είναι ο αριθμός των βάσεων των ΗΠΑ στην Ελλάδα».
Στα άκρα έφτασε και ο Μασούμ Τουρκέρ, πρώην υπουργός Επικρατείας της Τουρκίας, προτείνοντας «το τουρκικό ναυτικό να επέμβει στα ελληνικά νησιά και να κάνει επιχείρηση εκκαθάρισης».
«Σε κάποια από αυτά τα νησιά πρέπει να κάνουμε επιχείρηση εκκαθάρισης. Το Ναυτικό μας πρέπει να κάνει μια ενέργεια σε εκείνα τα νησιά του Αιγαίου που θα σταματήσει την κατάσταση που διαμορφώθηκε εκεί» είπε.
Τότε, ένας δημοσιογράφος από το πάνελ τού είπε ότι αυτό που λέει σημαίνει πόλεμος και εκείνος απάντησε: «Aν χρειαστεί και πόλεμος για να υπερασπιστούμε τα δικαιώματα μας στη συνθήκη στη Λωζάνη».
Αντίστροφα μετρά ο χρόνος για τη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ -αναμένεται στα τέλη του μήνα (28-30 Ιουνίου)- όπου ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν θα κληθεί να πάρει σαφή θέση όσον αφορά την ένταξη της Φινλανδίας και της Σουηδίας στη Βορειοατλαντική Συμμαχία.
Άλλοι εκτιμούν (ή θέλουν να πιστεύουν) πως η Τουρκία θα κάνει τελικώς πίσω, ανοίγοντας τον δρόμο για την ένταξη των δύο χωρών, ωστόσο μερίδα αναλυτών έχει αρχίσει να εξετάζει τι θα μπορούσε να συμβεί εάν η Τουρκία τελικώς δεν αποσύρει το βέτο της.
Ενδεχόμενη τέτοια εξέλιξη θα έρθει σε μια εξαιρετικά κρίσιμη συγκυρία για το ΝΑΤΟ και τις σχέσεις της Τουρκίας με τη Ρωσία, με φόντο έναν πόλεμο όπως είναι εκείνος στην Ουκρανία που δεν αποκλείεται άλλωστε να διαρκέσει πολλούς μήνες.
Σημειώνεται πως η Αγκυρα ζητά από Σουηδία – Φινλανδία ανταλλάγματα προκειμένου να δώσει το πράσινο φως για την ένταξή τους στο ΝΑΤΟ, με τον γενικό γραμματέα της Συμμαχίας, Γενς Στόλτενμπεργκ, να αναλαμβάνει ρόλο διαμεσολαβητή.
Πρόταση για «διαζύγιο» Τουρκίας – ΝΑΤΟ
Μέσα σε αυτό το κλίμα που έχει διαμορφωθεί, και με φόντο τους εκβιασμούς της κυβέρνησης Ερντογάν, δεν λείπουν οι φωνές που προτείνουν «διαζύγιο» ΝΑΤΟ – Τουρκίας, καθώς οι διαφορές μεταξύ τους κρίνονται αγεφύρωτες.
«Είναι η Τουρκία σήμερα πραγματικά η Τουρκία που το ΝΑΤΟ προσέλκυσε ως εταίρο πριν από 70 χρόνια;» διερωτάται η Elizabeth Shackelford, πρώην διπλωμάτης των ΗΠΑ.
Το να προσπεράσει κανείς τις ελλείψεις της Τουρκίας μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν η συμμαχία ιδρύθηκε για να σταματήσει την επέκταση της Σοβιετικής Ένωσης, ήταν εύκολο να το κάνει, λέει η Elizabeth Shackelford. «(Η Τουρκία) φαινόταν να κινείται σταθερά προς μια δυτική κατεύθυνση και να αγκαλιάζει φιλελεύθερες, δημοκρατικές αξίες».
Ωστόσο, τις επόμενες δεκαετίας κυριάρχησαν αναταραχές. Με την εκλογή του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) το 2002, η Δύση πίστεψε ότι αυτό θα άλλαζε. «Αλλά η δέσμευση για Δημοκρατία δεν ήταν ακόμα πραγματική και η Τουρκία πήρε μια σκληρή στροφή προς την αυταρχική διακυβέρνηση».
Σύμφωνα με την πρώην διπλωμάτη, ο «αντιδημοκρατικός χαρακτήρας» της Τουρκίας έχει άμεσο αντίκτυπο στην εικόνα του ΝΑΤΟ και υπονομεύει την ασφάλεια της συμμαχίας.
Ο τούρκος πρόεδρος πατά σε δύο «βάρκες» στις σχέσεις του με τη Ρωσία και το ΝΑΤΟ, και η αγορά από την Τουρκία των ρωσικών συστημάτων πυραυλικής άμυνας S-400 θα μπορούσε να «θέσει σε κίνδυνο διαβαθμισμένες πληροφορίες σχετικά με οπλικά συστήματα του ΝΑΤΟ».
Η Φινλανδία και η Σουηδία, των οποίων τα αιτήματα για ένταξη στο ΝΑΤΟ μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία βρίσκουν εμπόδιο -επί του παρόντος- στην Τουρκία, «έχουν ικανούς, επαγγελματικούς στρατούς, αλλά μοιράζονται επίσης τις αξίες (του ΝΑΤΟ), όπως η Δημοκρατία» επισημαίνει, υποδηλώνοντας ότι η συμμαχία δεν χρειάζεται την Τουρκία.
Η αποπομπή της Τουρκίας τέθηκε μετά τη σκληρή καταστολή των αντιπάλων της τουρκικής κυβέρνησης μετά την αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος του 2016 και δεύτερη φορά μετά την εισβολή της Τουρκίας το 2019 στη βόρεια Συρία. «Αλλά δεδομένου ότι το ΝΑΤΟ δεν διαθέτει μηχανισμό για την αναστολή ή την αποπομπή ενός συμμάχου, η πορεία προς την έξοδο δεν είναι σαφής».
Σύμφωνα με την ίδια, τα υπόλοιπα 29 μέλη του ΝΑΤΟ θα μπορούσαν να αποσύρουν τη δέσμευση του άρθρου 5 της συλλογικής άμυνας από την Τουρκία, «αναστέλλοντας ουσιαστικά τη συμμετοχή της και οποιαδήποτε βοήθεια λαμβάνει από το ΝΑΤΟ», ωστόσο αυτό θα απαιτούσε μια πιο ξεκάθαρη αξιολόγηση αναφορικά με τα αιτήματα της Τουρκίας και τους κινδύνους που εγκυμονούν.
Η Shackelford ζήτησε αμοιβαίο συμβιβασμό και δήλωσε ότι το ΝΑΤΟ θα πρέπει να αποφασίσει αν η Τουρκία «αξίζει την επίσημη αμυντική δέσμευση». Εάν το ΝΑΤΟ δεν μπορεί να εμπιστευτεί την Τουρκία, θα πρέπει να «εξετάσει τις επιλογές του». «(Το ΝΑΤΟ) μπορεί να είναι καλύτερα (χωρίς την Τουρκία) μακροπρόθεσμα».
Ηταν στις 13 Μαρτίου ο Κυριάκος Μητσοτάκης επισκέφθηκε την Κωνσταντινούπολη για να συναντηθεί με τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, η ατμόσφαιρα μέσα στην κατοικία Vahdettin Kosku στην ασιατική πλευρά του Βοσπόρου, όπου ο τούρκος πρόεδρος υποδέχθηκε τον έλληνα πρωθυπουργό, έμοιαζε θερμή. Ωστόσο, ο παγωμένος καιρός που είχε χτυπήσει εκείνες τις ημέρες την πόλη ταίριαζε καλύτερα στο επίπεδο των ελληνουρκικών σχέσεων.
Τις τελευταίες 10 ημέρες, μετά την επίσκεψη του πρωθυπουργού στην Ουάσιγκτον, ο κ. Ερντογάν έχει επιδοθεί σε μια άνευ προηγουμένου, ίσως και πέραν των ορίων της προσβολής, προσωπική επίθεση εναντίον του κ. Μητσοτάκη, κατηγορώντας τον ότι αθέτησε τη «συμφωνία» που έκαναν για μη ανάμειξη τρίτων στις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Οπως όμως είναι σε θέση να γνωρίζει «Το Βήμα», ο κ. Μητσοτάκης έθεσε έναν όρο στον τούρκο συνομιλητή του, τον οποίο εκείνος φαίνεται να αγνοεί.
Η ρητορική και οι υπερπτήσεις
Ο πρωθυπουργός ξεκαθάρισε, σύμφωνα με αποκλειστικές πληροφορίες, ότι εφόσον συνεχιστεί η ρητορική περί ελληνικής «κυριαρχίας υπό όρους» στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου και στα Δωδεκάνησα, καθώς και οι υπερπτήσεις, τότε θα είναι μάλλον αδύνατο να υπάρξουν θετικές εξελίξεις στα ελληνοτουρκικά, όπως μια «θετική ατζέντα», συζητήσεις σε επίπεδο ΜΟΕ, πολιτικών διαβουλεύσεων των γενικών γραμματέων των υπουργείων Εξωτερικών, πόσω μάλλον μία σύγκληση του Ανωτάτου Συμβουλίου Συνεργασίας που ποτέ δεν συμφωνήθηκε κατηγορηματικά αλλά υπήρχε ως σενάριο.
Ο κ. Ερντογάν και οι στενοί συνεργάτες του, μεταξύ των οποίων ο υπουργός Αμυνας Χουλουσί Ακάρ, φαίνεται ότι δεν έδωσαν σημασία στον όρο που έθεσε ο Πρωθυπουργός.
Αλλωστε ο κ. Ακάρ δεν έπαυσε ποτέ τις «επιθετικές» δηλώσεις ακόμα και μετά τη συνάντηση των δύο ηγετών, ενώ το μπαράζ υπερπτήσεων (42 σε μία μόνο ημέρα, στις 27 Απριλίου, πάνω από κατοικημένα νησιά όπως η Ρόδος, η Σάμος, η Κως, η Λέρος, η Σύμη, η Χάλκη και το Καστελλόριζο, ενώ ακόμα και την περασμένη Παρασκευή καταγράφονταν υπερπτήσεις από τουρκικά UAVs) δεν θα μπορούσε να γίνει αποδεκτό, όπως και η είσοδος τουρκικών μαχητικών αεροσκαφών σε απόσταση 2,5 ναυτικών μιλίων από την Αλεξανδρούπολη.
Οι αναφορές του Πρωθυπουργού σε όλα τα παραπάνω, αλλά επίσης στην υπόθεση της παραχώρησης F-16 στην Τουρκία κατά τις συναντήσεις του στον Λευκό Οίκο και στο Κογκρέσο, κρίθηκαν από την τουρκική ηγεσία απαράδεκτες, με αποτέλεσμα τον νέο ορυμαγδό δηλώσεων.
Ως… μπροστάρης εμφανίζεται πλέον ο υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου, με αιχμή την υπόθεση της αποστρατιωτικοποίησης των νησιών. Στο «παιχνίδι» έχουν επανέλθει δυναμικά και πρόσωπα με άμεση σχέση με την προώθηση του δόγματος της «Γαλάζιας Πατρίδας», όπως ο αποστρατευθείς υποναύαρχος Τζιχάτ Γιαϊτσί, ενώ τη στήριξη των τουρκικών θέσεων προωθούν, πολύ πιο… ελκυστικά, άνθρωποι όπως ο Μπουρχανεντίν Ντουράν (διατηρεί στήλη γνώμης στην εφημερίδα «Sabah»), στενός σύμβουλος του προέδρου Ερντογάν και γενικός συντονιστής της (προσκείμενης στο ΑΚΡ) δεξαμενής σκέψης SETA.
Η ελληνοτουρκική λεκτική αντιπαράθεση έχει πάντως ανησυχήσει την Ουάσιγκτον. Οπως πληροφορείται «Το Βήμα», ο σύμβουλος Εθνικής Ασφαλείας του Λευκού Οίκου Τζέικ Σάλιβαν ζήτησε από τον εξ απορρήτων σύμβουλο του κ. Ερντογάν, τον Ιμπραχίμ Καλίν, στην τελευταία τηλεφωνική συνομιλία του να σταματήσει αυτή η ρητορική.
Η εμμονή με την αποστρατιωτικοποίηση
Υπάρχει πάντως άλλη μία διάσταση που πρέπει να επισημανθεί. Σχεδόν έναν μήνα μετά την προηγούμενη συνάντηση των κ.κ. Μητσοτάκη και Ερντογάν, στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες (14 Ιουνίου 2021), ο μόνιμος αντιπρόσωπος της Τουρκίας στα Ηνωμένα Εθνη Φεριντούν Σινιρλίογλου κατέθεσε (13 Ιουλίου 2021) την πρώτη εκ των δύο επιστολών του προς τον Γενικό Γραμματέα Αντόνιο Γκουτέρες συνδέοντας την ελληνική κυριαρχία στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου και στα Δωδεκάνησα (άρα και τις διεκδικήσεις της Αθήνας σε θαλάσσιες ζώνες) με τις προβλέψεις της αποστρατιωτικοποίησης των Συνθηκών Λωζάνης (1923) και Παρισίων (1947).
Μετά την πρώτη απάντηση της Αθήνας, ο κ. Σινιρλίογλου επανήλθε με δεύτερη επιστολή (30 Σεπτεμβρίου 2021), η οποία, σύμφωνα με αποκλειστικές πληροφορίες του «Βήματος», κρίθηκε υπερβολική ακόμα και από στελέχη του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών – παραδοχή που έκαναν σε έλληνες συναδέλφους τους! Η νεότερη (αν και κατατεθείσα με σχετική καθυστέρηση) επιστολή-απάντηση της μονίμου αντιπροσώπου της Ελλάδας στον ΟΗΕ, πρέσβεως Μαρίας Θεοφίλη, την οποία αποκάλυψε «Το Βήμα», ήταν το συνδυαστικό αποτέλεσμα της εργασίας τόσο του υπουργείου Εξωτερικών όσο και νομικών γραφείων από το Ηνωμένο Βασίλειο και τη Γαλλία.
Σύμφωνα πάντως με μια γραμμή πληροφόρησης, η τουρκική πλευρά ζητεί επίμονα από την Αθήνα να άρει τις επιφυλάξεις που έχει καταθέσει στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης σχετικά με θέματα κυριαρχίας και αποστρατιωτικοποίησης με σκοπό τη σύνταξη συνυποσχετικού.
Η Αθήνα πάντως δεν αρκείται μόνο στη διεθνοποίηση του ζητήματος των ευρύτερων τουρκικών διεκδικήσεων μέσω του «πακέτου» των 16 χαρτών που συνέταξε το υπουργείο Εξωτερικών με τη βοήθεια της Υδρογραφικής Υπηρεσίας του Πολεμικού Ναυτικού (δύο εξ αυτών παρουσιάζει σήμερα «Το Βήμα»). Ο γενικός γραμματέας, πρέσβης Θεμιστοκλής Δεμίρης απέστειλε πρόσφατα, όπως πληροφορούμαστε, σε πρεσβείες και Μόνιμες Αντιπροσωπείες της Ελλάδας στο εξωτερικό και δεύτερο έγγραφο, συνοδευόμενο από χάρτες, με τον τίτλο «Η τουρκική εκστρατεία για την αποστρατιωτικοποίηση των ελληνικών νησιών του Ανατολικού Αιγαίου: Παραπληροφόρηση έναντι γεγονότων». Ο σκοπός του εγγράφου είναι να αποδομηθεί το τουρκικό επιχείρημα περί «κυριαρχίας υπό όρους» και δομείται σε δύο πυλώνες.
Οι τρεις διακριτές περιπτώσεις
Ο πρώτος είναι να γίνει μια διάκριση μεταξύ των διαφορετικών προβλέψεων των διαφόρων συνθηκών και συμβάσεων που περιείχαν προβλέψεις περί αποστρατιωτικοποίησης. Είναι σαφές ότι υπάρχουν τρεις διακριτές περιπτώσεις. Η πρώτη από αυτές αφορά τα νησιά Λήμνο και Σαμοθράκη, τα οποία με τη Σύμβαση της Λωζάνης του 1923 (διακριτό κείμενο από τη Συνθήκη Ειρήνης της Λωζάνης) «Περί του Καθεστώτος των Στενών» υπάγονταν σε ολική αποστρατιωτικοποίηση. Ωστόσο, αυτές οι προβλέψεις αντικαταστάθηκαν στην ολότητά τους από τη Σύμβαση του Μοντρέ του 1936 για τα Στενά, παρά την επιμονή της Αγκυρας να πείσει για το αντίθετο. Σημειώνεται δε ότι η Αγκυρα είχε ζητήσει τη συμπαράσταση της Αθήνας για την επαναστρατιωτικοποίηση των Στενών, ενώ ακόμα και της περίφημης ρητής δήλωσης του τότε υπουργού Εξωτερικών Ρουσδή Αράς (για Λήμνο και Σαμοθράκη) στην Τουρκική Εθνοσυνέλευση (31/6/1936) είχε προηγηθεί ανταλλαγή τηλεγραφημάτων και προσυνεννόηση των δύο αρμόδιων υπουργείων.
Σε ό,τι αφορά τη δεύτερη κατηγορία που αφορά τα νησιά Λέσβο, Χίο, Σάμο, Ικαρία, το πρόσφατο έγγραφο του υπουργείου Εξωτερικών ξεκαθαρίζει ότι συγκεκριμένα άρθρα της Συνθήκης Ειρήνης της Λωζάνης (6, 12, 15, 16) είναι σαφή ως προς την πλήρη παραίτηση της Τουρκίας έναντι οποιουδήποτε δικαιώματος επί των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου, ενώ στη συνθήκη δεν υπάρχει «καμία γενική πρόβλεψη περί αποστρατιωτικοποίησης». Και πράγματι, στο άρθρο 13, η Συνθήκη περιγράφει μια μερική αποστρατιωτικοποίηση, που δεν απαγορεύει π.χ. στην Ελλάδα την εκτέλεση στρατιωτικών έργων (η αναφορά είναι μόνο σε οχυρωματικά), δεν εμποδίζεται η κατασκευή βάσης του Στρατού Ξηράς ή της Πολεμικής Αεροπορίας και ρητή αναφορά υπάρχει μόνο σε ναυτική βάση, ενώ παρέχεται αναμφισβήτητα το δικαίωμα διατήρησης ορισμένων στρατιωτικών δυνάμεων στα νησιά χωρίς ρητή αναφορά στον αριθμό τους – προφανώς ώστε η Ελλάδα να μπορεί να διασφαλίζει την άμυνα των νησιών. Με δεδομένο ότι στις ακτές της Μικράς Ασίας η Τουρκία έχει αναπτύξει μια στρατιωτική δύναμη 22.000 ανδρών (με ισχυρή αποβατική δυνατότητα) και το 60% των επιθετικών αεροσκαφών της Πολεμικής Αεροπορίας (αλλά και UAVs) εντοπίζεται σε βάσεις κοντά στα παράλια (Μπαλίκεσιρ, Ντάλαμαν, Τσανάκαλε), οι σχετικές προβλέψεις έχουν σαφή λογική.
Το δε ζήτημα των Δωδεκανήσων, περιοχή στην οποία η Αγκυρα έχει εδώ και χρόνια αναπτύξει τη «θεωρία των γκρίζων ζωνών», πέραν της επιμονής της τότε ΕΣΣΔ να αποστρατιωτικοποιηθούν (αφού πρώτα φερόταν να επιθυμούσε την παραχώρησή τους στην Τουρκία), οι σχετικές προβλέψεις της Συνθήκης των Παρισίων έχασαν τον λόγο ύπαρξής τους λίγα χρόνια αργότερα με την ίδρυση του ΝΑΤΟ και του Συμφώνου της Βαρσοβίας. Επίσης, άλλες περιοχές που αναφέρονταν στην ίδια Συνθήκη (π.χ. τα ιταλικά νησιά Παντελαρία, Λαμπεντούζα, Λαμπιόνε και Λινόζα) επαναστρατιωτικοποιήθηκαν εδώ και δεκαετίες.
Πάντως, ήδη από τη δεκαετία του 1960 και λόγω του Κυπριακού, η Αγκυρα είχε αρχίσει να ανασύρει το «χαρτί της αποστρατιωτικοποίησης». Υπενθυμίζεται σχετικά ότι επί χούντας, και συγκεκριμένα στις διμερείς συνομιλίες Αθηνών (12-15 Μαρτίου 1968) και Αγκυρας (15-27 Απριλίου 1968), ο τούρκος αντιπρόσωπος μεταξύ άλλων διαμαρτυρήθηκε ότι η Ελλάδα παραβιάζει τη Σύμβαση της Λωζάνης υποστηρίζοντας ότι το καθεστώς της αποστρατιωτικοποίησης έχει καταργηθεί μόνο για τα Στενά με τη Συνθήκη του Μοντρέ του 1936 ενώ εξακολουθεί να ισχύει για τη Λήμνο και τη Σαμοθράκη. Το ίδιο περιεχόμενο σχετικά με το καθεστώς των νησιών είχαν και δύο μνημόνια που είχαν επιδοθεί στο ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών στις 10 Μαΐου 1969 και στις 20 Ιουνίου 1970.
Οι ελληνικές ανησυχίες για «θερμό καλοκαίρι»
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η επιθετική ρητορική εκ μέρους της Τουρκίας σε σχέση με την αποστρατιωτικοποίηση (και όχι μόνο) έχει προκαλέσει συναγερμό σε Μέγαρο Μαξίμου, υπουργείο Εξωτερικών και υπουργείο Εθνικής Αμυνας. «Οδηγός» της στάσης που τηρείται είναι εκείνης του θέρους του 2020, με αρμόδιους επιτελείς του Πενταγώνου να διαβεβαιώνουν ότι η ελληνική πλευρά είναι έτοιμη διά παν ενδεχόμενο.
Αυτό που καθιστά την κατάσταση ακόμη πιο σύνθετη όμως είναι ότι η επιθετικότητα κατά της Ελλάδας διατρέχει οριζόντια το πολιτικό φάσμα, όπως απέδειξε η «προτροπή» του ηγέτη του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP), του Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, να προχωρήσει στην ευθεία αμφισβήτηση της ελληνικής κυριαρχίας στα νησιά. Η πλειοδοσία Κιλιτσντάρογλου δείχνει ότι η πολιτική ζωή της Τουρκίας έχει εγκλωβιστεί πλήρως στον ακραίο εθνικισμό που προωθεί το δίδυμο Ταγίπ Ερντογάν – Ντεβλέτ Μπαχτσελί.
Δεν υπάρχει βέβαια αμφιβολία ότι η Αγκυρα διαθέτει μία σειρά από επιλογές στις οποίες θα μπορούσε να προσφύγει για να προκαλέσει νέα κρίση στις ελληνοτουρκικές σχέσεις – και αυτές ανεξαρτήτως του τι σχεδιάζει να κάνει στην κυπριακή Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ).
Το πρώτο από τα άσχημα σενάρια είναι, σύμφωνα με διπλωματικές και στρατιωτικές πηγές, μία κίνηση εντός της περιοχής του τουρκολιβυκού Μνημονίου νοτίως της Κρήτης. Με δεδομένο ότι η Αγκυρα εξακολουθεί να διατηρεί σχέσεις με διάφορες πλευρές στη Λιβύη (ουσιαστικά και με τις δύο ανταγωνιζόμενες κυβερνήσεις των Ντμπέιμπα και Μπασάγκα), θα μπορούσε να πιέσει για την «εφαρμογή» του Μνημονίου με την προκήρυξη οικοπέδων και στη συνέχεια την αποστολή ερευνητικού σκάφους.
Ενα άλλο σενάριο, εξίσου προβληματικό, θα ήταν η επίσημη προκήρυξη νέων οικοπέδων για έρευνες υδρογονανθράκων κοντά στα Δωδεκάνησα και στην Κρήτη.
Υπενθυμίζεται ότι στις 30 Μαΐου 2020 η Αγκυρα δημοσίευσε στην επίσημη Εφημερίδα της Κυβερνήσεως τα αιτήματα της Τουρκικής Κρατικής Εταιρείας Πετρελαίου (ΤΡΑΟ) για άδειες σε περιοχές που βρίσκονται εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας και εφάπτονται ουσιαστικά με τα ελληνικά χωρικά ύδατα των 6 ν.μ. νότια και νοτιοανατολικά της Ρόδου, νότια της Καρπάθου και της Κάσου, όσο και νοτιοανατολικά της Κρήτης. Η χορήγηση των αδειών εκκρεμεί.
Πώς ερμηνεύουν διπλωματικοί κύκλοι στην Αθήνα τις απειλές που εκτοξεύουν ο Τούρκος Πρόεδρος, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και οι στενοί συνεργάτες του.
Σωρεία προκλήσεων, σε φραστικό και διπλωματικό επίπεδο, προβλέπει η Αθήνα το επόμενο διάστημα, μετά την προαναγγελία του Μεβλούτ Τσαβούσογλου ότι θα ανοίξει τη συζήτηση για την αποστρατιωτικοποίηση των νησιών του Αιγαίου και το καθεστώς της κυριαρχίας τους.
Διπλωματικές πηγές θεωρούν δεδομένο πως, μόλις αναρτηθεί στην ιστοσελίδα των Ηνωμένων Εθνών η απάντηση της Αθήνας στη δεύτερη επιστολή Σινιρλίογλου, θα ακολουθήσει και τρίτη από τον Τούρκο μόνιμο αντιπρόσωπο για το θέμα αυτό, αφού η Άγκυρα έχει δείξει σαφώς την πρόθεσή της να επιμείνει.
Μετά το ξέσπασμα του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν κατά του Κυριάκου Μητσοτάκη, στις διμερείς σχέσεις δεν κινείται φύλλο. Οι προγραμματισμένες συναντήσεις για τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης ανεστάλησαν επ’ αόριστον, οι συναντήσεις στο πλαίσιο της θετικής ατζέντας επίσης, αν και είχαν προαναγγελθεί και είχε οριστεί και ημερομηνία. Διερευνητικές επαφές δεν θα γίνουν, ούτε βεβαίως θα συγκληθεί το Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας.
Μόνο ο δίαυλος ανάμεσα στην διπλωματική σύμβουλο του Πρωθυπουργού Άννα-Μαρία Μπούρα και τον εξ απορρήτων του Ερντογάν, Ιμπραήμ Καλίν, παραμένει ανοιχτός, όμως υπολειτουργεί. Ενδεικτικό του κλίματος είναι και το γεγονός ότι ακόμα δεν έχει γίνει γνωστό αν και πώς θα εκπροσωπηθεί η Τουρκία στη Σύνοδο της Θεσσαλονίκης για τη Διαβαλκανική Συνεργασία, που θα πραγματοποιηθεί την Παρασκευή. Η Αθήνα υπολογίζει σε κλιμάκωση των τουρκικών αιτιάσεων σε ό,τι αφορά την αποστρατιωτικοποίηση των νησιών, χωρίς όμως να τις φοβάται.
Πέρα από μια νέα επιστολή της Τουρκίας στον ΟΗΕ για το θέμα, διπλωματικές πηγές δεν αποκλείουν να προσπαθήσει να το θέσει στη Γενική Συνέλευση (με την υποστήριξη των τουρκόφωνων χωρών) ή ακόμα και στις διμερείς της διπλωματικές επαφές. Μια πιθανή κίνηση, επίσης, θεωρείται το να κληθεί το διπλωματικό σώμα στην Αγκυρα, στο ανάκτορο του Ερντογάν, και εκεί να γίνει μια προσπάθεια ενημέρωσης για την κυριαρχία των νησιών του Αιγαίου και τις τουρκικές θέσεις. Κάτι ανάλογο, άλλωστε, είχε γίνει πριν από λίγα χρόνια για τη θεωρία της «Γαλάζιας πατρίδας».
Οι ίδιες πηγές, πάντως, θεωρούν πολύ πιθανό η Τουρκία να επιχειρήσει να αλλάξει το γήπεδο (επειδή έχει αντιληφθεί -μετά την ομοβροντία υποστηρικτικών για την Ελλάδα δηλώσεων από ΗΠΑ, Ε.Ε., Γαλλία και Γερμανία- πως με την αμφισβήτηση της κυριαρχίας ελληνικών νησιών δεν θα βρει ευήκοα ώτα), κατηγορώντας την Ελλάδα για σκληρή στάση στο προσφυγικό, επαναπροωθήσεις μεταναστών και κακομεταχείριση της μουσουλμανικής μειονότητας στη Θράκη.
Το υπουργείο Εξωτερικών έχει τεθεί σε ετοιμότητα, για να απαντήσει όπου χρειαστεί. Κάτι πιο «θερμό» από φραστικές επιθέσεις και διπλωματικές κινήσεις δεν αναμένεται. Η Αθήνα δεν περιμένει ένα θερμό καλοκαίρι. Διπλωματικές πηγές λένε ότι η Τουρκία έχει πάρει τα μηνύματα από την αντίδραση των εταίρων, αλλά και του ευρωπαϊκού και του αμερικανικού Τύπου, και δεν θα τραβήξει άλλο το σχοινί με την Ελλάδα, αν και δεν θεωρείται ότι θα κάτσει φρόνιμα στην Κύπρο, όπου ήδη το κατοχικό καθεστώς προετοιμάζεται να ενσωματώσει ένα ακόμα μέρος της περίκλειστης πόλης της Αμμοχώστου, κατά παράβαση των αποφάσεων του ΟΗΕ.
Εθνικιστικός λαϊκισμός
Ανησυχία, πάντως, προκαλεί σε κάποιους στην κυβέρνηση η εξαλλοσύνη με την οποία τα τουρκικά κόμματα (της συμπολίτευσης και της αντιπολίτευσης) προσπαθούν να ξεπεράσουν τον Ερντογάν και την κυβέρνησή του σε εθνικιστικό λαϊκισμό. Την περασμένη εβδομάδα, τόσο ο αντιπολιτευόμενος Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου όσο και ο συμπολιτευόμενος Ντεβλέτ Μπαχτσελί κάλεσαν ευθέως τον Ερντογάν να προχωρήσει σε στρατιωτικές επιχειρήσεις στα νησιά.
Επενδύουν στην ένταση με στόχο τη συσπείρωση
Το στοίχημα της έντασης σε τρία μέτωπα (Ελλάδα, Συρία και ΝΑΤΟ) φαίνεται να παίζει ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, με διπλό στόχο αφενός να διαχειριστεί τις πάγιες ανησυχίες της εθνικής ασφάλειας της Τουρκίας και αφετέρου να πετύχει τη συσπείρωση των υποστηρικτών του.
Η διεθνής συγκυρία έχει επαναφέρει στο προσκήνιο τις ανησυχίες της Άγκυρας για την εθνική ασφάλεια, που αφορούν τον ενδεχόμενο αποκλεισμό της από τη Μεσόγειο και την επέκταση της ιρανικής παρουσίας στη Συρία, καθώς η Ρωσία αποσύρεται σταδιακά λόγω του πολέμου στην Ουκρανία, με το Κουρδικό να αποτελεί ένα από τα βασικά «αγκάθια» για την Τουρκία.
Στο εσωτερικό, η ολοένα και πιο δύσκολη κατάσταση της οικονομίας, με τον κίνδυνο ενός ανεξέλεγκτου πληθωρισμού να διαφαίνεται στον ορίζοντα, «ροκανίζει» τη δημοτικότητα του Τούρκου Προέδρου, του ΑΚΡ και των εθνικιστών συμμάχων τους του ΜΗΡ. Σε αυτό το πλαίσιο, με τον Έρντογάν να έχει συνδυάσει σχεδόν απόλυτα τις εθνικές ανησυχίες της Τουρκίας με τις δικές του προεκλογικές ανασφάλειες, η Ελλάδα φαίνεται ότι αποτελεί μέρος της ευρύτερης προσπάθειας αποπροσανατολισμού της κοινής γνώμης και της ανάδειξης, για ακόμη μία φορά, της εικόνας του Τούρκου Προέδρου ως ηγέτη που δεν τολμά να συγκρουστεί με τη Δύση και κυρίως με τις ΗΠΑ.
Η επίσκεψη του Κυριάκου Μητσοτάκη στις ΗΠΑ και οι εκεί συνομιλίες του, με αποκορύφωμα την ομιλία του στο Κογκρέσο, αποτέλεσαν «δώρο» για τον Τούρκο Πρόεδρο προκειμένου να συμπεριληφθεί και η Ελλάδα στο ευρύτερο στοίχημά του, καθώς, όπως θεωρούν συνομιλητές της Realnews στην Άγκυρα, είχαν «έλλειψη διπλωματικού τακτ» και έτσι δεν αποτελεί έκπληξη η έντονη δυσαρέσκεια που προκάλεσαν στην Τουρκία οι τοποθετήσεις του Έλληνα πρωθυπουργού στην Ουάσιγκτον.
«Τα λέει στον Μητσοτάκη, αλλά θέλει να τον ακούσουμε εμείς», έγραψε στον αντιπολιτευόμενο ιστότοπο Τ24 ο έγκριτος σχολιαστής Μεχμέτ Γιλμάζ. Ο Γιλμάζ εκτιμά ότι οι δηλώσεις του Τούρκου Προέδρου για τον Κυριάκο Μητσοτάκη απευθύνονται στο εσωτερικό ακροατήριο και δεν γίνονται με βάση τα μακροπρόθεσμα συμφέροντα της Τουρκίας.
Η Άγκυρα, πάντως, συνεχίζει να κλιμακώνει την ένταση και επαναφέρει πεισματικά πια τους ισχυρισμούς της περί αμφισβητήσιμης εθνικής κυριαρχίας της Ελλάδας σε νησιά του Αιγαίου. Συνομιλητές της «R» στην Τουρκία εξηγούν ότι οι απειλές του Μεβλούτ Τσαβούσογλου ότι θα «ξεκινήσει συζήτηση για την κυριαρχία τους» θα κινηθούν κυρίως σε επικοινωνιακό επίπεδο. Είτε στο πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών, με προσπάθειες οι ισχυρισμοί της Τουρκίας να τεθούν ενδεχομένως στη Γενική Συνέλευση, είτε με συστηματικές ενημερώσεις ξένων πρεσβευτών για τις θέσεις της Άγκυρας.
Την ίδια ώρα, η αντιπολίτευση δεν φαίνεται να λειτουργεί διαφορετικά, καθώς, μέσα στην περιρρέουσα ατμόσφαιρα εθνικισμού και λαϊκισμού, ρίχνει λάδι στη φωτιά, ούσα εθνικιστική και η ίδια, αλλά και έχοντας προφανώς αντιληφθεί ότι ο εθνικισμός είναι πια το μόνο αφήγημα που αποδίδει.
Με αμείωτους ρυθμούς συνεχίζεται στο εσωτερικό της Τουρκίας η καλλιέργεια εθνικιστικού κλίματος από το καθεστώς του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν με τον ίδιο τον πρόεδρο της Τουρκίας να δυναμιτίζει περαιτέρω το κλίμα με εμπρηστικές δηλώσεις για την κυριαρχία των ελληνικών νησιών του Αιγαίου.
«Δεν θα επαναλάβω τα λάθη των προηγούμενων»
Ο Τούρκος πρόεδρος που φαίνεται να είναι σε μια συνολική διαπραγμάτευση με τη Δύση και γενικά με τις μεγάλες δυνάμεις άνοιξε τη βεντάλια των διεκδικήσεών του και μάλιστα βγήκε και «παραπονεμένος» υποστηρίζοντας ότι κατά το παρελθόν δεν τηρήθηκαν οι υποσχέσεις που δίνονταν στην Τουρκία.
Όπως χαρακτηριστικά είπε ο Ταγίπ Ερντογάν «υπάρχουν αμέτρητα παραδείγματα, από τα σύνορα του Εθνικού Συμφώνου μέχρι τα νησιά του Αιγαίου, από την επιστροφή Ελλάδας και της Γαλλίας στο ΝΑΤΟ, μέχρι την ένταξη της ελληνοκυπριακής πλευράς στην ΕΕ. Σε κανένα από αυτά δεν τηρήθηκαν οι υποσχέσεις που δόθηκαν».
Μάλιστα αφού διαβεβαίωσε το εσωτερικό του ακροατήριο αλλά έστειλε μηνύμα τόσο στις ΗΠΑ και τη Ρωσία ότι η Τουρκία θα συνεχίσει την πολιτική στην περιοχή της Μεσογείου, από τα Βαλκάνια και τη Βόρεια Αφρική μέχρι τη Συρία, αλλά και τη Μαύρη Θάλασσα και το Ναγκόρνο-Καραμπάχ, εκτοξεύοντας νέες απειλές κατά τις Ελλάδας δυναμιτίζοντας κι άλλο το κλίμα.
Μιλώντας για μια «μεγάλη» και «ισχυρή» Τουρκία, διαμήνυσε ότι δεν θα επαναλάβει τα λάθη των προηγούμενων κυβερνήσεων που άφησαν τα νησιά στην Ελλάδα! Αξίζει να σημειωθεί ότι ο ίδιος ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν πήρε τη σκυτάλη από τον Σοϊλού και επιτέθηκε χτες κατά της Ελλάδας για υπόθαλψη της «τρομοκρατίας».
Το δεύτερο βήμα είναι η Κρήτη
Την ίδια στιγμή ο εμπνευστής της Γαλάζιας Πατρίδας και του τουρκολιβυκού συμφώνουν αντιστρέφοντας πλήρως την πραγματικότητα «βλέπει» σχέδιο εισβολής τρίων σταδίων από την Ελλάδα!
Ο Τζιχάτ Γιαϊτζί υποστήριξε ότι οι χάρτες που παρουσίασε στους Ευρωπαίους και τους Αμερικανούς ο Κυριάκος Μητσοτάκης είναι μέρος αυτού του σχεδίου εισβολής το οποίο σύμφωνα με τον Τούρκο αντιναύαρχο εν αποστρατεία η Αθήνα το έχει ετοιμάσει από το 2017.
«Απέναντι σε αυτό το σχέδιο, η Τουρκία πρέπει να προβάλλει το δόγμα της Γαλάζιας Πατρίδας στη διεθνή κοινότητα», είπε ο Γιαϊτζί στη φιλο-κυβερνητική εφημερίδα Γενί Σαφάκ.
«Η Ελλάδα, που βλέπει τη συγκυρία ως ευκαιρία, θα βρεθεί σε μπελάδες. Πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι για οποιαδήποτε κατάσταση», υποστήριξε.
«Η Ελλάδα ξεκίνησε το 2017 ένα σχέδιο 3 σταδίων για την αύξηση των χωρικών της υδάτων. Τώρα προσπαθούν να εφαρμόσουν αυτό το σχέδιο με αυτούς τους χάρτες. Στην πρώτη φάση του σχεδίου, είχαν αποφασίσει να αυξήσουν τα χωρικά τους ύδατα τόσο στην Κρήτη όσο και στα Αντικύθηρα» ενώ σε ότι αφορά «το δεύτερο βήμα» κατά τον Γιαϊτζί αυτό συνίσταται στην «αύξηση των χωρικών υδάτων στα 12 μίλια μεταξύ Κρήτης – Αντικυθήρων και της Πελοποννήσου. Το τρίτο βήμα είναι η αύξηση των ελληνικών χωρικών υδάτων στα 12 μίλια στα ελληνικά χωρικά ύδατα. Το τελικό στάδιο είναι τα 12 μίλια σε ολόκληρο το Αιγαίο».
Η ρητορική αυτή ουσιαστικά έρχεται να δώσει υπόσταση στο σενάριο που εξετάζει η κυβέρνηση για τυχόν πρόθεση της Τουρκίας να προχωρήσει σε επιθετική κίνηση για έρευνες νότια της Κρήτης.
Να εγκαταλείψει την πολιτική των κανονιοφόρων
Ξεκάθαρο μήνυμα προς την Άγκυρα ότι η Ελλάδα δεν θα ανεχθεί τις προκλήσεις και θα υπερασπισθεί τα κυριαρχικά της δικαιώματα έστειλε ο Νίκος Δένδιας από την Πάτρα μιλώντας στον Σύνδεσμο Επιχειρήσεων και Βιομηχανιών Πελοποννήσου και Δυτικής Ελλάδας.
Ο υπουργός Εξωτερικών τόνισε πως οι τουρκικές θέσεις δεν αντέχουν κριτικής και κάλεσε την κυβέρνηση Ερντογάν να εγκαταλείψει την πολιτική μια άλλης εποχής. «Να καταστεί σαφές στην Τουρκία ότι η πολιτική των κανονιοφόρων, η πολιτική Σουλεϊμάν του μεγαλοπρεπούς στη Μεσόγειο, ανήκει τελείως σε μία άλλη εποχή, είτε του Σουλεϊμάν στον 16ο αιώνα, είτε των κανονιοφόρων στον 19ο και άντε στις αρχές του 20ου. Πάντως με κανένα τρόπο στον 21ο αιώνα» ανέφερε χαρακτηριστικά εκφράζοντας ωστόσο την απαισιοδοξία για το κατά πόσο θα αλλάξει στρατηγική η Τουρκία.
Η λογική λέει ότι δεν τον συμφέρει το θερμό επεισόδιο
Μιλώντας στο MEGA ο πρώην αρχηγός των ενόπλων δυνάμεων και υπουργός Εθνικής Άμυνας Ευάγγελος Αποστολάκης υποστήριξε πως η Άγκυρα θα συνεχίσει τις προκλήσεις, εξέφρασε την ανησυχία του για τις προθέσεις του Τούρκου προέδρου, ωστόσο εκτίμησε ότι ο Ερντογάν μάλλον δεν πρόκειται να επιδιώξει κάποιο «θερμό» επεισόδιο στο Αιγαίο καθώς γνωρίζει ότι η Ελλάδα δεν είναι εύκολος αντίπαλος στρατιωτικά.
«Η λογική λέει ότι δεν τον συμφέρει αν δημιουργήσει ένα θερμό επεισόδιο, αλλά εμείς δεν μπορούμε να κινούμαστε με τέτοιες υποθέσεις» σημείωσε ο κ. Αποστολάκης.
Με ιδιαίτερο ενδιαφέρον αναμένεται πλέον και η συνάντηση που θα έχουν πρόσωπο με πρόσωπο Κυριάκος Μητσοτάκης και Ταγίπ Ερντογάν στα πλαίσια της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ που θα πραγματοποιηθεί 29 και 30 Ιουνίου στην Μαδρίτη.
Οι συνεχείς τουρκικές προκλήσεις στο Αιγαίο αποδεικνύουν ότι η Τουρκία «γλυκοκοιτάζει» τα νησιά και επιχειρεί να δημιουργήσει «γκρίζες ζώνες», θυμίζοντας τον τρόπο με τον οποίο η γείτονα τις τελευταίες δεκαετίες ανακυκλώνει συστηματικά τα ίδια ζητήματα.
Η τουρκική προκλητικότητα συνεχίζεται με αμείωτη ένταση σε καθημερινή βάση, ενώ οι παραβιάσεις και οι υπερπτήσεις από μη επανδρωμένα αεροσκάφη της Τουρκίας παγιώνονται.
Την Κυριακή, μόνο, σημειώθηκαν δύο παραβάσεις και 11 παραβιάσεις του FIR Αθηνών από τουρκικά μαχητικά αεροσκάφη, θέτοντας σε κατάσταση συναγερμού κυρίως τα νησιά.
Σύμφωνα με πληροφορίες της Real News, οι ελληνικές Ενοπλες Δυνάμεις απέκτησαν ένα νέο ηλεκτρονικό σύστημα που θα εγκατασταθεί σε πολλά ελληνικά νησιά και θα τεθεί σε λειτουργία μέσα στο καλοκαίρι.
Τι όμως θα κάνει αυτό;
Σε λίγο καιρό θα το διαπιστώσουν πρώτοι οι Τούρκοι, όταν θα χαλάνε… μυστηριωδώς πάνω από το Αιγαίο τα μη επανδρωμένα drones. Σύμφωνα με όσα έχουν διαρρεύσει, το σύστημα ηλεκτρονικού πολέμου θα μπορεί να αναγκάζει τα drones να χάνουν το σήμα τους και να πέφτουν.
