Στη δημοσιότητα δόθηκε η έκθεση-κόλαφος της Μη Κυβερνητικής Οργάνωσης Human Rights Watch για την Τουρκία και τους χειρισμούς της στο μεταναστευτικό ζήτημα, τη στιγμή που η Άγκυρα προσπαθεί να επιρρίψει ευθύνες στην Αθήνα για δήθεν βαρβαρότητες σε βάρος μεταναστών και προσφύγων.
«Η Τουρκία δεν εκπλήρωσε ποτέ τα κριτήρια ασφαλούς τρίτης χώρας της ΕΕ όπως ορίζονται από τη νομοθεσία της ΕΕ», επισημαίνεται στην έκθεση όπου αναφέρεται ότι οι τουρκικές αρχές αυθαίρετα συνέλαβαν, κράτησαν και απέλασαν εκατοντάδες Σύρους πρόσφυγες -άνδρες και αγόρια- στη Συρία μεταξύ Φεβρουαρίου και Ιουλίου 2022.
Οι απελαθέντες Σύροι είπαν στο Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων ότι Τούρκοι αξιωματούχοι τους συνέλαβαν στα σπίτια, στους χώρους εργασίας και στο δρόμο, τους κρατούσαν υπό άθλιες συνθήκες, χτύπησαν και κακοποίησαν τους περισσότερους, τους ανάγκασαν να υπογράψουν έντυπα οικειοθελούς επιστροφής, τους οδήγησαν στα σύνορα με τη Συρία και τους υποχρέωσαν να τα περάσουν με την απειλή όπλων.
«Κατά παράβαση του διεθνούς δικαίου, οι τουρκικές αρχές συγκέντρωσαν εκατοντάδες Σύρους πρόσφυγες, ακόμη και ασυνόδευτα παιδιά, και τους ανάγκασαν να επιστρέψουν στη βόρεια Συρία», δήλωσε η Νάντια Χάρντμαν, ερευνήτρια για τα δικαιώματα των προσφύγων και μεταναστών στο Human Rights Watch.
«Παρόλο που η Τουρκία παρείχε προσωρινή προστασία σε 3,6 εκατομμύρια Σύρους πρόσφυγες, φαίνεται πως τώρα προσπαθεί να μετατρέψει τη βόρεια Συρία σε ‘χωματερή’ προσφύγων».
Μεταξύ Φεβρουαρίου και Αυγούστου, η Human Rights Watch πήρε συνέντευξη τηλεφωνικά ή αυτοπροσώπως εντός της Τουρκίας από 37 Σύρους άνδρες και δύο αγόρια από τη Συρία που είχαν εγγραφεί για προσωρινή προστασία στην Τουρκία. Το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων πήρε επίσης συνέντευξη από επτά συγγενείς ανδρών από τη Συρία και μια γυναίκα πρόσφυγα, την οποία οι τουρκικές αρχές απέλασαν στη βόρεια Συρία κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου.
Τούρκοι αξιωματούχοι απέλασαν 37 από τους ερωτηθέντες στη βόρεια Συρία. Όλοι είπαν ότι απελάθηκαν μαζί με δεκάδες ή και εκατοντάδες άλλους. Όλοι είπαν ότι αναγκάστηκαν να υπογράψουν έντυπα είτε σε κέντρα κράτησης είτε στα σύνορα με τη Συρία. Είπαν ότι οι υπάλληλοι δεν τους επέτρεψαν να διαβάσουν τα έντυπα και δεν τους εξήγησαν τι έγραφαν αυτά, αλλά όλοι είπαν ότι κατανοούσαν ότι τα έντυπα δήθεν συμφωνούσαν με τον εθελοντικό επαναπατρισμό. Κάποιοι είπαν ότι οι υπάλληλοι κάλυψαν με τα χέρια τους το μέρος του εντύπου γραμμένο στα αραβικά. Οι περισσότεροι ανέφεραν ότι είδαν τις αρχές σε αυτά τα κέντρα να συμπεριφέρονται με τον ίδιο τρόπο και σε άλλους Σύρους.
Πολλοί αποκάλυψαν ότι είδαν Τούρκους αξιωματούχους να χτυπούν άλλους άνδρες που αρχικά είχαν αρνηθεί να υπογράψουν, με αποτέλεσμα να νιώσουν ότι δεν είχαν άλλη επιλογή. Δύο άνδρες που κρατούνται σε κέντρο απομάκρυνσης στα Άδανα είπαν ότι τους δόθηκε η επιλογή να υπογράψουν ένα έντυπο και να επιστρέψουν στη Συρία ή να κρατηθούν για έναν χρόνο. Και οι δύο επέλεξαν να φύγουν, επειδή δεν άντεχαν την σκέψη ότι επρόκειτο να κρατηθούν για έναν χρόνο τη στιγμή που έπρεπε να στηρίξουν τις οικογένειές τους.
Κάποιοι που εξακολουθούν να βρίσκονται σε κέντρα περιμένοντας λύση για την υπόθεσή τους, αγνοούν γιατί κρατούνται και φοβούνται την απέλαση. Όσοι βρίσκονται εκτός των κέντρων περιέγραψαν τη ζωή στην Τουρκία ως επικίνδυνη, λέγοντας ότι μένουν στο σπίτι με κλειστές κουρτίνες και περιορίζουν τις μετακινήσεις τους για να αποφύγουν τις τουρκικές αρχές.
Οι απελαθέντες οδηγήθηκαν στα σύνορα έπειτα από ταξίδια που διαρκούσαν έως και 21 ώρες, έχοντας περασμένες χειροπέδες σε όλη τη διαδρομή. Ένας 26χρονος από το Χαλέπι περιέγραψε ότι όταν έφτασαν σε ένα συνοριακό σημείο ελέγχου, ένας Τούρκος αξιωματούχος του είπε: «Θα πυροβολήσουμε όποιον προσπαθήσει να επιστρέψει διασχίζοντας τα σύνορα».
Η δοκιμαστική εκτόξευση ενός νέου βαλλιστικού πυραύλου μικρής εμβέλειας πάνω από τη Μαύρη Θάλασσα στις 18 Οκτωβρίου υπενθυμίζει ότι η Τουρκία διαθέτει ένα σημαντικό οπλοστάσιο τέτοιων πυραύλων. Δείχνει, επίσης, ότι η Άγκυρα στοχεύει να επεκτείνει και ενισχύσει αυτό το οπλοστάσιο.
Η ανάλυση του Forbes διατυπώνει το ερώτημα αν η εκτόξευση του πυραύλου έχει να κάνει με την Ελλάδα και την επιδείνωση των σχέσεων των δυο χωρών ή είναι ανεξάρτητη από την τρέχουσα συγκυρία.
Μήπως είναι ένα μήνυμα της Αγκυρας προς άλλες πλευρές για τις δυνατότητες της αμυντικής της βιομηχανίας; Σαφής απάντηση δεν δίδεται, αλλά η προϊστορία των τουρκικών πυραύλων έχει μεγάλη ενδιαφέρον.
Η εκτόξευση
Ο βαλλιστικός πύραυλος Tayfun που αναπτύχθηκε από την τουρκική εταιρεία αμυντικής βιομηχανίας Roketsan εκτοξεύθηκε από έναν κινητό εκτοξευτήρα στην πόλη Ρίζε στην ακτή της Μαύρης Θάλασσας. Ο πύραυλος διήνυσε μια απόσταση 560 χιλιομέτρων πριν καταπέσει στα ανοιχτά του λιμανιού της Σινώπης στη Μαύρη Θάλασσα.
Η απόσταση αυτή είναι διπλάσια από το βεληνεκές των βαλλιστικών πυραύλων που γνωρίζαμε -έως σήμερα- ότι διαθέτει το τουρκικό οπλοστάσιο.
Η Roketsan παρουσίασε το 2017 τον βαλλιστικό πύραυλο Bora-1, πολύ μικρότερης εμβέλειας, περίπου 270 χιλιομέτρων. Σύμφωνα με την κατασκευάστρια εταιρεία, ο Bora-1 φέρει κεφαλή βάρους 470 κιλών, ακριβείας 50 μέτρων. Η Τουρκία φέρεται να εκτόξευσε έναν από αυτούς τους πυραύλους κατά στόχου του PKK στο ιρακινό Κουρδιστάν τον Μάιο του 2019.
Το βεληνεκές και το ωφέλιμο φορτίο του Bora-1 συνάδουν με το Καθεστώς Ελέγχου Πυραυλικής Τεχνολογίας (MTCR), του οποίου η Τουρκία είναι μέλος. Το MTCR είναι ένα πολυμερές καθεστώς ελέγχου των εξαγωγών, που στοχεύει να ανακόψει τη διάδοση των πυραύλων, υποχρεώνοντας τα μέλη να μην εξάγουν drones ή πυραύλους με ωφέλιμο φορτίο άνω των 500 κιλών και εμβέλειας άνω των 300 χιλιομέτρων.
Εξ όσων γνωρίζουμε ο πύραυλος Tayfun είναι ο πρώτος που έχει δοκιμάσει η Τουρκία και υπερβαίνει αυτό το βεληνεκές. Το ωφέλιμο φορτίο του δεν έχει γίνει γνωστό έως τώρα.
Οι υποψίες και ο στόχος της Αγκυρας
Πολύ πριν από τη δοκιμή του Tayfun, υπήρχαν υποψίες ότι η Τουρκία σκόπευε να αναπτύξει έναν πύραυλο με μεγαλύτερο βεληνεκές και ωφέλιμο φορτίο από αυτό που συστήνει το MTCR. Τον Απρίλιο του 2018, ο υπουργός Άμυνας της Τουρκίας δήλωσε ότι ο Bora-2 θα είναι «πιο προηγμένος τεχνολογικά από τον Bora-1, θα έχει μεγαλύτερο βεληνεκές» και περισσότερα εξαρτήματά του θα είναι τουρκικής κατασκευής (το σύστημα καθοδήγησης του Bora-1 είναι αμερικανικό).
Ωστόσο, το κατά πόσον ο Bora-2 θα παραμείνει εντός του προβλεπόμενου ορίου εμβέλειας του MTCR ήταν αμφίβολο. Εξάλλου, για να γίνει αυτό, το «μεγαλύτερο βεληνεκές» θα σήμαινε μια αύξηση κάτω των 32 χιλιομέτρων και στο ωφέλιμο φορτίο θα μπορούσαν να προστεθούν έως 30 κιλά.
Σύμφωνα με κρατικά ΜΜΕ στην Τουρκία, «η δομή του εκτοξευτήρα του Tayfun είναι παρόμοια με του Bora». Πολύ πιθανόν, ο Tayfun να εντάσσεται στο ίδιο πρόγραμμα ανάπτυξης του Bora-2, δεδομένου ότι και αυτό επιβλέπεται από τη Rocketsan.
Φυσικά, η Τουρκία μπορεί να μην θέλει να πουλήσει σε άλλα κράτη τον Tayfun. Ίσως θέλει απλώς έναν πύραυλο μεγαλύτερου βεληνεκούς στο οπλοστάσιό της για να ενισχύσει την αποτρεπτική της δύναμη. Δεν θα ήταν υπερβολή εκ μέρους, δεδομένου ότι το 2011 η τουρκική κυβέρνηση ανακοίνωσε σχεδίαζε την κατασκευή ενός πυραύλου εμβέλειας 2.500 χιλιομέτρων, χωρίς να διευκρινίζει αν θα ήταν βαλλιστικός ή πύραυλος κρουζ.
«Σύμφωνα με γεωστρατηγικές και τεχνολογικές εκτιμήσεις, αλλά λαμβάνοντας υπόψη το κόστος και την εξωτερική πολιτική της Άγκυρας, η μεγαλύτερη εμβέλεια των τουρκικών βαλλιστικών πυραύλων ανέρχεται στα 800 χιλιόμετρα» επισημαίνεται σε ακαδημαϊκό έγγραφο του 2017. «Οι πρόσφατες εκκλήσεις για βαλλιστικούς πυραύλους πολύ μεγαλύτερου βεληνεκούς (π.χ. 2.500 χιλιόμετρα) δεν ανταποκρίνονται στις γεωστρατηγικές συνθήκες και στις συνθήκες ασφαλείας της Τουρκίας».
Στέλνει κάποιο μήνυμα ο Ερντογάν ή…;
Δεν είναι σαφές αν η χρονική στιγμή που επέλεξε η Τουρκία για τη δοκιμαστική εκτόξευση στέλνει κάποιο μήνυμα. Σε αντίθεση με το γειτονικό Ιράν, το οποίο διαθέτει το μεγαλύτερο πρόγραμμα βαλλιστικών πυραύλων στην περιοχή, και εκμεταλλεύεται κάθε ευκαιρία για να επιδεικνύει τους πυραύλους του, η Τουρκία ήταν αρκετά διακριτική έως τώρα με το πυραυλικό της οπλοστάσιο.
Οι «ρίζες» του τουρκικού πυραυλικού προγράμματος φτάνουν στη δεκαετία του 1990, όταν η Άγκυρα ήρθε σε συμφωνία με το Πεκίνο για την παραγωγή των κινεζικών πυραύλων B-611. Η εξέλιξη αυτή είχε ως αποτέλεσμα τη δημιουργία του βαλλιστικού πυραύλου J-600T Yildirim με βάση την κινεζική τεχνολογία. Οι πύραυλοι αυτοί δεν αποκαλύφθηκαν στο κοινό έως το 2007.
Οι δύο γνωστές παραλλαγές αυτού του πυραύλου –εμβέλειας 145 και 290 μιλίων, αντίστοιχα– συνάδουν με τα προβλεπόμενα πρότυπα του MTCR. Αντιθέτως, η Τεχεράνη δεν έχει υπογράψει το MTCR και μόλις τον περασμένο Φεβρουάριο καυχήθηκε ότι ο νέος βαλλιστικός πύραυλός της Kheibar Shekan είναι εμβέλειας βεληνεκές 1.930 χιλιομέτρων.
Τον Σεπτέμβριο, το Ιράν εκτόξευσε αρκετούς βαλλιστικούς πυραύλους στο ιρακινό Κουρδιστάν, με στόχο ομάδες της ιρανικής κουρδικής αντιπολίτευσης. Η Τουρκία μπορεί να επέλεξε τώρα να δοκιμάσει τον Tayfun για να υπενθυμίσει στην ευρύτερη περιοχή ότι είναι επίσης μια πυραυλική δύναμη με σημαντική εμβέλεια πληγμάτων.
Η δοκιμή της 18ης Οκτωβρίου συνέπεσε επίσης με μια περίοδο έντασης στις σχέσεις Τουρκίας – Ελλάδας, που έχει αναζωπυρώσει τους φόβους για ένα πολεμικό επεισόδιο μεταξύ των δύο κρατών-μελών του ΝΑΤΟ. Τούρκοι χρήστες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης ανάρτησαν χάρτες που δείχνουν πως όλη η Ελλάδα βρίσκεται στο βεληνεκές των τουρκικών πυραύλων.
Επιπλέον, οι τούρκοι αξιωματούχοι εμφανίζονται ενοχλημένοι από την ενίσχυση και τον εκσυγχρονισμό των ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων, που θα μπορούσε να σημάνει την υπεροχή της ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας έναντι της τουρκικής.
Επιπλέον, η Τουρκία μπορεί να ήθελε να επιδείξει την αυξανόμενη εμβέλεια των πυραύλων της στη Ρωσία, σε αντιστάθμισμα της ρωσικής δυσαρέσκειας για τις «κόκκινες γραμμές» που ξεπερνά η Άγκυρα στη Μαύρη Θάλασσα και σε άλλες περιοχές, όπου τα συμφέροντα των δύο χωρών δεν ταυτίζονται.
Από την άλλη, θα μπορούσε η χρονική στιγμή της δοκιμής να είναι απλώς σύμπτωση και να σχετίζεται περισσότερο με τον ρυθμό ανάπτυξης του Tayfun.
Η δοκιμή του βαλλιστικού πυραύλου Tayfun άνοιξε και πάλι την κουβέντα στην Τουρκία περί πυρηνικών κεφαλών. «Ο Τayfun είναι απάντηση στις εχθρικές χώρες. Οι πυρηνικές κεφαλές θα είναι δύναμη αποτροπής» λένε αναλυτές.
Ο Αμντουλάχ Αγάρ, στρατηγικός αναλυτής, δήλωσε στο A Haber: «Με τον συγκεκριμένο πύραυλο, όπως δείχνετε στον συγκεκριμένο χάρτη, θα αποκτήσουμε μια μεγάλη δύναμη αποτροπής εναντίον των χωρών που μας παρενοχλούν η δείχνουν εχθρική συμπεριφορά. Θα ξέρουν το τι έχουν να πάθουν».
Σύμφωνα με όσα μετέδωσε ο ανταποκριτής του ΣΚΑΪ στην Κωνσταντινούπολη, πρόσθεσε ότι «ο Tayfun θα κάνει να πληρώνουν τίμημα όσοι δείχνουν επιθετική συμπεριφορά. Είναι ένα στρατηγικής σημασίας όπλο αποτροπής και αυξάνει την γεωπολιτική θέση της Τουρκίας.
» Να πούμε το εξής αυτή ήταν η πρώτη δοκιμή, ίσως αργότερα η Τουρκία να καταφέρει να ξεκινήσει την παραγωγή πυραύλων μεγαλύτερης εμβέλειας κι ελπίζω να αποκτήσουμε ικανότητες και με πυρηνικές κεφαλές. Τότε η Τουρκία θα αποκτήσει την ικανότητα πυρηνικής αποτροπής που στον κόσμο διαθέτουν λίγες χώρες».
Ο Ερντογάν «στέλνει» τον πύραυλο Tayfun στην Ελλάδα
Υπενθυμίζεται πως νέα έμμεση απειλή κατά της Ελλάδας εκτόξευσε, την Παρασκευή, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, με φόντο τη δοκιμή του νέου τουρκικού βαλλιστικού πυραύλου.
Ο τούρκος πρόεδρος που παρευρέθηκε στην παρουσίαση του «Blockchain Istanbul» στην Αίθουσα Συνεδριάσεων του Πανεπιστημίου της Κωνσταντινούπολης δήλωσε μεταξύ άλλων:
«Δυναμώνουμε με τα συστήματα αεράμυνας, τους πυραύλους, τα τεθωρακισμένα οχήματα και πολλά άλλα τεχνολογικά μας εργαλεία. Σε όλη την ιστορία, δώσαμε παράδειγμα στον κόσμο με το θάρρος και την αποφασιστικότητά μας, καθώς και με την καινοτομία, την παραγωγικότητα και τη σκληρή δουλειά μας, και σήμερα επιδεικνύουμε παρόμοια απόδοση με τις τεχνολογικές μας καινοτομίες.
» Τώρα έχουμε τον Tayfun και αυτό είναι ένα μήνυμα… προς κάπου. Πιστεύουμε ότι μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε αυτήν την καινοτόμο τεχνολογία που θα προσθέσει αξία στην οικονομία μας, σε ένα ευρύ φάσμα τομέων. Με αυτόν τον ενθουσιασμό επιταχύνουμε τη δουλειά μας».
Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι, όπως και να ληφθεί η παραπάνω φράση του τούρκου προέδρου, τα τουρκικά ΜΜΕ, όπως η Hürriyet, η Sabah και η Milliyet τιτλοφορούν το κομμάτι με τη φράση «ξεκάθαρο μήνυμα προς την Ελλάδα».
Σύμφωνα με το Bloomberg, ο πύραυλος που εκτοξεύθηκε στις 18 Οκτωβρίου πάνω από τη Μαύρη Θάλασσα, χτύπησε έναν στόχο 561 χλμ. από την ακτή, σχεδόν διπλασιάζοντας την εμβέλεια του υπάρχοντος τουρκικού πυραύλου Bora.
